Video Determinatie

Duizendblad - Achillea millefolium

Gedurende de zomer kleuren de witte compacte schermvormige tuilen van Duizendblad, Achillea millefolium, veel van onze bloemrijke dijkhellingen, bermen en ruigten. Ook valt aan deze planten de bladvorm op: heel fijn verdeelde ronde slipjes die tezamen een heel blad vormen. Over de hoofdjes waarin de piepkleine bloemen zitten zie je bij zonnige dagen vaak nogal wat insecten rondscharrelen, die voor de bestuiving zorgen.

Klik op een foto voor kenmerk met uitleg:
Verspreidingskaart
Ecologische parameters

Duizendblad, Achillea millefolium L., heeft zijn Nederlandse naam (millefolium dat betekent letterlijk "duizend bladeren") te danken aan het dubbel veerdelige blad, waardoor het lijkt of het uit zeer veel kleine blaadjes bestaat. De plant komt algemeen voor in Europa en Noord-Amerika, heeft een typische op kamille lijkende geur en hoort tot de Composietenfamilie.

De plant wordt 15-50 cm hoog en vormt ondergronds wortelstokken en kan zich op die manier vegetatief verspreiden. Het is een meerjarige soort. Aan de rechtopstaande stengel zitten de bladeren verspreid. Ze zijn van boven behaard. Boven in bloeiwijze vertakt de stengel en vormt een schermvormige tuil of tros.

De kleine hoofdjes, met een omwindsel van een halve cm breed, zitten dicht bij elkaar en vormen als het ware een groot breed scherm. Duizendblad bloeit van kort voor de langste dag in juni tot november en soms als doorbloeier tot in januari met ongeveer vijf witte, soms een beetje naar licht roze neigende lintbloemetjes; de linten zijn niet groter dan 2 mm. De buisbloemen in het midden van het hoofdje zijn geelachtig wit met een zweem van rood.

Duizendblad komt voor op voedselrijke, verstoorde grond in bermen, op dijkhellingen, in grasland en op braakliggende terreinen. De plant kan goed tegen droogte en de volle zon. Het zijn taaie planten die ook redelijk goed betreding kunnen doorstaan.

Varianten met rode bloempjes worden wel aangeplant in tuinen en deze verwilderen ook wel.

De naam Achillea hangt mogelijk samen met de Griekse held Achilles, die een wondhelend kruid bezat dat hij in de oorlog gebruikte. Dat kruid zou wel eens ons Duizenblad geweest kunnen zijn, want de looistoffen in de plant werken bloedstelpend.

MMGB_111205

Hoofdgroep:
Plantenfamilie:
Plantengeslacht:
Duizendblad - Achillea
Plantvorm:
kruid
Plantgrootte:
0.15 - 0.50 meter
Bloeiperiodes:
Bloemkleuren:
wit, geel, roze
Bloeiwijze:
hoofdje
Bloemvormen:
lintvormig, buisvormig
Bloemtype:
tweeslachtig
Bloembladen:
5 vergroeide kroonbladen
Meeldraden:
5 vergroeid met elkaar
Vruchtbeginsel:
onderstandig
Stijlen:
1
Stempels:
2
Vrucht:
nootje
Zaden:
-
Stengels:
geribd of geribbeld, rechtopstaand, gevuld
Schors:
-
Bladstand:
verspreid
Bladvormen:
ingesneden, twee tot drievoudig geveerd
Bladranden:
veerdelig, veerspletig
Ondergrondse delen:
wortelstok, hoofd- en bijwortels
Plantengemeenschappen:

Duizendblad is een pioniersoort, die veel is aan te treffen in grasland, maar ook op akkers en in ruderale terreinen en ruigten. Het oorspronkelijke verspreidingsgebied of areaal zijn de gematigde en koudere streken van het noordelijk halfrond. De soort is een echte cultuurvolger en inmiddels ook ingeburgerd in Australië en Zuid-Amerika. Uit een archeologische vondst bij Oss is gebleken dat Duizendblad al sinds de zesde eeuw voor onze jaartelling in onze streken aanwezig was en het is een van de 40 meest algemene plantensoorten in de Benelux. Ze maakt volgens Schaminée, J. et al. (2010) Veldgids Plantengemeenschappen van Nederland deel uit van een aantal vegetatietypen uit de Klasse der droge Graslanden op zandgrond en ruderale plantengemeenschappen.

De plantensoort 'Duizendblad' komt voor in de volgende plantenassociaties:

De naam van Duizendblad, Achillea millefolium, is gemakkelijk te achterhalen. De Nederlandse naam is afgeleid van het feit dat de bladeren twee tot driedelig geveerd zijn en daardoor de indruk geven alsof ze uit duizenden kleine blaadjes bestaan. Het epitheton "millefolium" in de wetenschappelijke soortsnaam zegt precies het zelfde als de Nederlandse naam.

Medicinaal gebruik in de Oudheid
Achillea zou samenhangen met de Griekse held Achilles, die dit kruid gebruikt zou hebben in de oorlog tegen Troje vanwege de wondhelende eigenschappen van Duizendblad. Duizendblad wordt dan ook vanouds gebruikt in de volksgeneeskunde, onder meer vanwege feit dat de planten een bloedstelpende werking hebben. Zelfs Indianenstammen gebruiken Duizendblad in het geval van snijwonden. In oudere literatuur uit de dertiende eeuw wordt Duizendblad als Herba sanguinaria beschreven. Ook de Middelnederlandse naam Nesebloede duidt op het gebruik van Duizendblad om neusbloedingen te stelpen.
Ook wordt het net als Kamille gebruikt om thee van te trekken en in kruidensnoepjes. Het wordt verder gebruikt om textiel te verven.
Kleuren
Duizendblad kennen we met witte lintbloemen, maar je komt ook wel andere kleuren tegen. Zo kan de kleur ook roze zijn en er is ook een variant met gele lintbloemen. Deze laatste wordt ook veel in tuin en aangeplant en kan van daaruit verwilderen.

Weeda, E.J. et al., (1991) Nederlandse oecologische Flora.Wilde planten en hun relaties. Deel 4: 69.

Het determineren op wetenschappelijke basis kan gebeuren met behulp van Meijden, R. van der (2005) Heukels' Flora van Nederland, 23ste druk: 606. Of met de nieuwe 24ste druk van deze flora: Duistermaat, L. (2020) Heukels' Flora van Nederland: 716.

Een andere gemakkelijke determinatie is mogelijk met Heijmans, E., Heinsius, H.W. en Thijsse, Jac.P. (1983) Geïllustreerde flora van Nederland, 22ste druk: 1072.

Kleijn, H. (1970) Planten en hun naam. Botanisch Lexicon voor de Lage Landen Meulenhoff Amsterdam, pp 9-11.

Uitspraak wetenschappelijke naam: Achilléa millefólium.

In het Duitse taalgebied: Schaf-Garbe, Korbblütengewächse; Kosmos Naturführer (2017). In Rothmaler, W. (1981) wordt de naam Gemeine Schafgarbe vermeld.