Groot moerasscherm - Helosciadium nodiflorum

Aan de oevers van sloten, beken en plassen kunnen we, met uitzondering van het noorden van Nederland, Groot moerasscherm, Helosciadium nodiflorum, vinden. Je herkent de plant aan de stengels die op de bodem liggen en op de knopen wortelen en aan het uiteinde opstijgen en rechtop staan. Aan het rechtopstaande deel van de stengels staan de bladeren met een duidelijke schede. Ze zijn samengesteld en bestaan uit meestal zeven tamelijk grote deelblaadjes. De schermvormige bloeiwijzen met lichtgroene tot witachtige bloemen staan boven aan de stengels.

Een meerjarige kruidachtige plant uit de Schermbloemenfamilie, of Apiaceae, is Groot moerasscherm, Helosciadium nodiflorum (L.) Lag..

Uit de ondergrondse delen, die als een voorraadkamer fungeren (denk aan de knollen van Selderij, ook een Apiumsoort), komt een op de bodem liggende stengel tevoorschijn, die op de knopen wortelt. Zo'n stengel noemen we kruipend en lijkt als er geen blad aan zit wel op een kruipende wortelstok. Tegen de tijd dat de plant aan bloeien toe is, in het late voorjaar zien we de uiteinden van de liggende stengels zich oprichten naar boven wat resulteert in een rechtopstaand deel. Zo'n omhoogbuigende stengel noemen we wel opstijgend.

Aan de stengel vinden we de bladeren verspreid staan. Ze zijn oneven geveerd, met tot zo'n zeven paren deelblaadjes en een topblad. Die paren deelblaadjes worden ook 'jukken' genoemd. Deze deelblaadjes zijn tamelijk groot, ongeveer 4-5 cm met een variatie in grootte van 1,5 tot soms 10 cm. Ze zijn eirond van vorm en hebben een gekartelde tot gezaagde bladrand. Aan het steelgedeelte van de bladeren onderscheiden we een duidelijke schede, waarmee de bladeren aan de stengel staan.

De bloeiwijzen bestaan uit samengestelde schermen. Deze zijn meestal tenminste uit 6 vaak uit meer, tot wel 15, schermpjes samengesteld. Een stuk of 5 tot 6 omwindselblaadjes onder de schermpjes zijn aanwezig, maar onder het grote scherm staan hooguit 2 omwindselbladeren. De kleur van de vijtallige bloemen is wit tot lichtgroen.

Deze oever- en moerasplant vind je in de oevers van beken, sloten en plassen, maar ook in bronbossen, grienden en in zoetwatergetijdegebieden; het water is bij voorkeur enigszins kalkrijk.

MM_180124

Hoofdgroep:
Plantenfamilie:
Plantengeslacht:
Moerasscherm - Helosciadium
Plantvorm:
oeverplant
Plantgrootte:
0.25 - 1.00 meter
Bloeiperiode:
Bloemkleuren:
lichtgroen, witachtig
Bloeiwijze:
samengesteld scherm
Bloemvormen:
vijftallig, regelmatig
Bloemtype:
tweeslachtig
Bloembladen:
5 onduidelijke kelkbladen, 5 kroonbladen
Meeldraden:
5 meeldraden
Vruchtbeginsel:
onderstandig
Stijlen:
2
Stempels:
2
Vrucht:
splitvrucht
Zaden:
-
Stengels:
rechtopstaand, kruipend
Schors:
-
Bladstand:
verspreid
Bladvorm:
oneven geveerd
Bladranden:
gezaagd, gekarteld
Ondergronds deel:
kruipende wortelstok
Plantengemeenschappen:

Het verspreidingsgebied of areaal van Groot moerasscherm is het midden en zuiden van Europa. Ook in het westen van Azië en in Afrika kun je Groot moerasscherm vinden. Nederland ligt aan de noordgrens van het areaal; met name in de Laagveengebieden in Friesland en Holland en in het zuidwesten en de riviergebieden die daarbij aansluiten is de soort redelijk algemeen te vinden, maar de soort ontbreekt op de Waddeneilanden, in Drenthe en de IJsselmeerpolders. In Zuid-Limburg komt de soort ook wel voor.

De plantensoort 'Groot moerasscherm' komt voor in de volgende plantenassociaties:

Moerasscherm, waarvan de wetenschappelijke naam Apium luidt, is de naamgever van de wetenschappelijke familienaam Apiaceae. Ook Selderij, dat veel in de keuken gebruikt wordt bij het bereiden van maaltijden, is een Apium soort.

Uitgebreidere informatie over de ecologie van Groot moerasscherm en de relaties van deze soort met andere organismen en het milieu kunnen gevonden worden in Weeda, E.J. et al., (1987) Nederlandse oecologische Flora. Wilde planten en hun relaties. Deel 2: 270

Het determineren op wetenschappelijke basis kan gebeuren met behulp van Meijden, R. van der (2005) Heukels' Flora van Nederland, 23ste druk: 564.

Een andere gemakkelijke determinatie is mogelijk met Heijmans, E., Heinsius, H.W. en Thijsse, Jac.P. (1983) Geïllustreerde flora van Nederland, 22ste druk: 641.

Uitspraak (accenten) van de wetenschappelijke naam: Apium nodiflórum