Video Determinatie

Wilde marjolein - Origanum vulgare

Als nauw familielid van het keukenkruid Majoraan, kennen we de Wilde marjolein, Origanum vulgare. Deze plantensoort vinden we in zogenaamde zoomvegetaties, dat zijn hoog opgaande kruiden die tegen een struweelrand of op een steile helling groeien. In Zuid-Limburg en het aangrenzend gebied in België vinden we deze plantensoort het meest. De rechtopstaande stengels dragen een bloeiwijze met rozerode lipbloemen die in dichte bijschermen staan. De eivormige bladeren ruiken bij wrijven lekker kruidig.

Klik op een foto voor kenmerk met uitleg:
Verspreidingskaart
Ecologische parameters

Een fraaie zoomplant is Wilde marjolein, Origanum vulgare L., uit de Lipbloemenfamilie. Het is een fijn kruidig en aromatisch ruikende plant, nauw familie van Echte Majoraan, een in de keuken veel gebruikt kruid.

De rechtopstaande stengels van deze meerjarige plantensoort hebben eironde tot driehoekige bladeren, die kruisgewijs tegenover elkaar staan. De rand van de bladeren is gaaf tot licht gekarteld. In de oksels van de onderste bladeren staan kleine zijtakjes met daaraan een aantal blaadjes, waardoor deze op rozetjes lijken. In het bovenste deel van de stengel staan in de oksels zijtakken die net als de hoofdstengel samengedrongen schijnkransen met tweezijdig symmetrische lipbloemen dragen. De planten zijn fijn behaard.

De kleine lipbloemen zijn minder duidelijk als lipbloem herkenbaar zoals bijvoorbeeld bij de Dovenetels. Maar de vijf vergroeide kroonbladen laten toch zien dat de onderste drie naar beneden wijzen en de bovenste twee naar boven toe; deze vormen een vlakke bovenlip. De middelste slip van de onderste lip is wat groter dan de twee zijslippen en bijna even groot als de vlakke bovenlip. De vier meeldraden steken ver uit de bloemkroon. En ze wijken duidelijk uiteen; ook dit is afwijkend van veel andere lipbloemen. De kelk is regelmatig gebouwd en heeft vijf tanden. Onder de schijnkransen zitten paarsgekleurde schutbladeren, die de totale kleurindruk van de bloeiwijze versterken. Door de rozerode kleur van de kronen krijg je een opvallend gekleurd geheel van lichte en donkere tinten.

Wilde marjolein is een kalkindicator.

MM_130702

Hoofdgroep:
Plantenfamilie:
Plantengeslacht:
Marjolein - Origanum
Plantvorm:
kruid
Plantgrootte:
0.30 - 0.60 meter
Bloeiperiode:
Bloemkleuren:
roze, wit
Bloeiwijze:
schijnkrans
Bloemvormen:
tweezijdig symmetrisch, tweelippig
Bloemtype:
tweeslachtig
Bloembladen:
5 kelktanden, 5 vergroeide kroonbladen
Meeldraden:
4 meeldraden
Vruchtbeginsel:
bovenstandig
Stijlen:
1
Stempels:
2
Vrucht:
doosvrucht
Zaden:
-
Stengels:
rechtopstaand, vierkantig, behaard, gevuld
Schors:
-
Bladstand:
tegenoverstaand en kruisgewijs
Bladvormen:
elliptisch, eirond, langwerpig
Bladranden:
gaaf, gekarteld
Ondergronds deel:
hoofd- en bijwortels
Plantengemeenschappen:

Het areaal van Wilde marjolein strekt zich uit over Europa, met uitzondering van de noordelijke streken. Het strekt zich via het zuidwesten van Azië en de Himalaya zelfs uit tot op Taiwan. Ook in zuidelijke richting vinden we de soort tot in het gebied van het Atlasgebergte in Noord-Afrika en ook op eilanden in de Atlantische Oceaan is de soort inheems. Behalve in Zuid-Limburg komt ze voor op voormalige eilanden in het Deltagebied en verder langs de grote rivieren. Het is een kalkminnende plantensoort. Schaminée, J. et al. (2010) Veldgids Plantengemeenschappen van Nederland beschouwt de soort als een kensoort van

15Aa1 Kalkgrasland

16Bb1 Glanshaver-associatie

17 Marjolein-klasse

17Aa1 Associatie van Dauwbraam en Marjolein

37Ac4 Associatie van Rozen en Liguster

De plantensoort 'Wilde marjolein' komt voor in de volgende plantenassociaties:

Marjolein versus Majoraan
De Wilde marjolein is een zeer aan Majoraan, of Echte marjolein, verwante plantensoort. Beide kruidensoorten, ook bekend onder de huis-tuin-en-keuken namen oregano en majoraan worden erg veel in de keuken gebruikt om net als tijm de smakelijkheid van eten te verhogen. Ze maken ook deel uit van bijvoorbeeld kruidenmengsels onder verzamelnamen als Provencaalse kruiden en Italiaanse kruiden, die je in de supermarkt kunt kopen.

Kalkindicator

Als je Wilde marjolein in de natuur tegenkomt, kun je er zeker van zijn dat er kalk in de bodem zit. Een plantensoort die zo duidelijk een kenmerk van de bodem aangeeft noemen we een indicatorsoort. Een andere heel bekende indicator van kalk is de Maretak of Vogellijm (in de Angelsaksische landen Mistletoe genaamd), die je in Zuid-Limburg en de aangrenzende gebieden in België als groene 'nesten' aantreft in allerlei boomkronen, vooral in de kronen van populieren.
Zeldzaamheid
Wilde marjolein was een door de flora en faunawet wettelijk beschermde plant tot 2017 en staat nog steeds als 'beschermd' vermeld in de Heukels' Flora van Nederland (2020).

Voor meer uitgebreide informatie over de relaties met andere organismen, het milieu en de ecologie van Wilde marjolein verwijzen wij naar Weeda, E.J. et al., (1988) Nederlandse oecologische Flora. Wilde planten en hun relaties. Deel 3: 173.

Het determineren op wetenschappelijke basis kan gebeuren met behulp van Meijden, R. van der (2005) Heukels' Flora van Nederland, 23ste druk: 510. Of met de nieuwe 24ste druk van deze flora: Duistermaat, L. (2020) Heukels' Flora van Nederland: 620.

Een andere gemakkelijke determinatie is mogelijk met Heijmans, E., Heinsius, H.W. en Thijsse, Jac.P. (1983) Geïllustreerde flora van Nederland, 22ste druk: 928.

Uitspraak (accenten) van de wetenschappelijke naam: Oríganum vulgáre.

In het Duitse taalgebied: Gewöhnlicher Dost, Lippenblütengewächse; cf Kosmos Naturführer (2017). In Rothmaler, W. (1981) Exkursionsflora, heet de soort Gemeiner Dost.